Metodologia opisywania obiektów głębokiego nieba

W tym artykule chciałbym przedstawić praktyczne metody i sposoby określania obiektów głębokiego nieba (DSów), tak, żeby były one w miarę opisowe. Kategorie podzieliłem w taki sposób, aby odzwierciedlały rzeczywiste cechy obiektu jak np. rozmiar, kształt, jasność czy też określenie trudności zaobserwowania. Taki opis na pewno ułatwi innym czytającym, jak i nam samym, odbiór i pozwoli zadecydować czy warto go szukać naszym teleskopem, czy też nie.

Informacje wstępne

• Jakiego sprzętu używamy?

Komentarz: niby oczywiste dla nas, ale nie dla wszystkich. Warto o tym pamiętać i dopisać jakim sprzętem obserwujemy i jakiego sprzętu dotyczy nasz opis.

• Jaki jest stan nieba i warunki atmosferyczne?
• Jakiego użyliśmy powiększenia?

Słownictwo do określania zaobserwowanych DSów

Obiekty ogólnie (wszystkie kategorie)

Określenie rozmiaru obiektu:

• bardzo mały, gwiazdopodobny, malutki, mała plamka
• mały, dość mały
• średni, spory
• duży, rozległy

Określenie jasności obiektu:

• bardzo jasny, oczywiście jasny, rzucający się w oczy
• jasny, dość jasny, względnie jasny
• średnio jasny, umiarkowanie jasny
• słaby/bardzo słaby
• ekstremalnie słaby

Dodatkowe określenia „do słaby” i „bardzo słaby”

Obiekt widoczny:

• zerkaniem (kątem oka) i na wprost
• cały czas zerkaniem i czasami na wprost
• tylko zerkaniem w sposób ciągły tylko zerkaniem od czasu do czasu, ledwo widoczny zerkaniem (warto podać % czasu widoczności zerkaniem, np. 30%, 50%...)

Komentarz: dolna granica zaliczana do „zaobserwowanych”.

• tylko zerkaniem, wydawało się, że chyba był widoczny, brak pewności

Komentarz: obiekty te nie zaliczają się już do „zaobserwowanych”.

Określenie struktury obiektu:

• jednorodny
• niejednorodny, lekko postrzępiony
• wrzecionowaty
• postrzępiony

Czy widać obiekt w szukaczu?

Komentarz: wiele teleskopów wyposażony jest w szukacz 9x50, którym widać wiele jasnych DSów. Jeśli obiekt widoczny jest przez szukacz, może to oznaczać, że jest on bardzo łatwy i dodatkowo zachęcić do jego poszukania.

Galaktyki

Określenie jasności jądra:

• bardzo skondensowane, gwiazdopodobne jądro
• jasne
• słabe, słabo skondensowane, niewidoczne

Określenie ramion spiralnych:

• duże, bardzo dobrze widoczne
• średnie, widoczne porównywalnie z jądrem, otoczka wokół jądra
• słabe, ledwo widoczne, pojaśnienie wokół jądra

Określenie kształtu:

• eliptyczny, okrągły, owalny
• spiralny
• podłużny, wydłużony
• nieregularny, niejednorodny

Czy widać ciemny pas pyłowy?

Gromady kuliste

Czy gromada jest rozbita na pojedyncze gwiazdy?
Jeśli tak to przy jakim powiększeniu i do jakiego momentu licząc od granicy do rdzenia gromady?

• ciasna
• szczelna
• luźna
• rozbita
• zwarta
• szeroka
• mocno skondensowana
• słabo skondensowana

Mgławice planetarne

• Czy mgławica jest widoczna w postaci rozciągłej (tarczka, pierścień) czy w postaci gwiazdy?
• Jeśli jest rozciągła to przy jakim powiększeniu?
• Czy dodatkowo użyliśmy filtra mgławicowego?
• Czy jest widoczna gwiazda centralna?

Mgławice emisyjne/refleksyjne

• Czy do obserwacji użyliśmy dodatkowo filtrów mgławicowych?
• Jeśli tak to jakich?
• Jak widać bez filtra?